Đốm Fordyce
Tổng quan
Các đốm Fordyce là những hạt màu vàng hoặc trắng, có thể xuất hiện ở rìa môi hoặc bên trong má. Hiếm gặp hơn, chúng có thể xuất hiện trên dương vật hoặc bìu hoặc môi lớn âm hộ.
Các đốm Fordyce còn được gọi là hạt Fordyce hoặc tuyến Fordyce. Đây vốn là các tuyến dầu phì đại, hoàn toàn bình thường và vô hại. Theo một báo cáo năm 2015, có 70% đến 80% người lớn có đốm Fordyce.
Các tuyến dầu, được gọi là tuyến bã, thường liên quan đến các nang lông. Các đốm Fordyce xuất hiện trên da, nơi không có lông. Chúng thường phát triển thành các hạt riêng biệt hoặc rải rác, nhưng đôi khi chúng nằm gần nhau.
Nhận diện
Các đốm Fordyce thường có đường kính khoảng 1 đến 3 mm hoặc có thể lớn hơn. Chúng thường có màu vàng nhạt hoặc màu da. Nếu chúng mọc ở vùng sinh dục, chúng có thể có màu hơi đỏ. Căng da xung quanh làm các đốm này nhìn rõ hơn.
Các đốm Fordyce có khuynh hướng hình thành xung quanh bên ngoài môi hoặc bên trong môi và má. Chúng thường xuất hiện đối xứng, ở cả hai bên môi. Chúng cũng có thể hình thành trên vùng sinh dục như dương vật hoặc bìu hoặc môi lớn âm hộ.
Đốm Fordyce thường ít được chú ý, nhưng có một số người không thích. Chúng không đau đớn, ngứa hoặc lây nhiễm. Các đốm Fordyce trên dương vật rất hiếm khi chảy máu khi giao hợp.
Phân biệt
Một số tình trạng khác trên da có thể xuất hiện tương tự như đốm Fordyce, bao gồm:
* Mụn thịt, là những mụn tròn, cứng, màu trắng có thể phát triển trên khuôn mặt.
* Tăng sản bã nhờn, một tình trạng có thể hình thành các mụn nhỏ, mềm.
* Nang dưới da, là những cục nhỏ và cứng có thể hình thành dưới da của bạn.
* Ung thư tế bào đáy, một loại ung thư da có thể xuất hiện dưới dạng các nhú, mảng đỏ.
* Mụn cơm sinh dục hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác.
Nguyên nhân
Các đốm Fordyce là một phần tự nhiên trong cơ thể. Chúng có ngay từ khi mới sinh, nhưng chúng thường không được chú ý cho đến tuổi dậy thì, khi những thay đổi nội tiết tố làm chúng lớn hơn.
Đối tượng nguy cơ
Theo một nghiên cứu, nam giới có đốm Fordyce nhiều gấp đôi phụ nữ. Một số báo cáo cho thấy những người có da dầu có tỷ lệ các đốm Fordyce tăng lên.
Một số nghiên cứu cho thấy các đốm Fordyce liên quan với các bệnh nguy hiểm như ung thư đại trực tràng hoặc tăng lipid máu. Cụ thể:
* Một nghiên cứu năm 2014 phát hiện những người có các đốm Fordyce trong miệng có liên quan với ung thư đại trực tràng. Liên quan này còn có yếu tố di truyền gia đình. Từ đó, sự hiện diện của các đốm Fordyce có thể giúp các bác sĩ xác định sớm những gia đình có nguy cơ phát triển dạng ung thư này cao hơn. Tuy nhiên, các tác giả nghiên cứu cho rằng vẫn cần phải có thêm các nghiên cứu khác.
* Một nghiên cứu khác cũng công bố trong năm 2014 cho thấy các đốm Fordyce có nhiều trong miệng có thể liên quan đến chứng tăng lipid máu. Đây là tình trạng tăng nồng độ chất béo trong máu, một yếu tố nguy cơ của bệnh tim. Điều quan trọng cần lưu ý là những tình trạng này liên quan đến các đốm Fordyce, không phải do các đốm này gây ra.
Khi nào cần khám
Đốm Fordyce là lành tính, không phải do bất kỳ bệnh nào gây ra. Chúng thậm chí còn không đáng chú ý trong đa số các trường hợp. Tuy nhiên, một số người không thích khi nhìn thấy chúng.
Các đốm Fordyce có thể nhầm lẫn với một tình trạng khác kém lành tính hơn. Nếu nhận thấy các đốm trên bộ phận sinh dục, hãy hẹn gặp bác sĩ. Chúng có thể là triệu chứng của bệnh lây truyền qua tình dục chứ không phải là đốm Fordyce. Bác sĩ của bạn có thể giúp loại trừ hoặc chẩn đoán và điều trị, các nguyên nhân tiềm ẩn khác.
Nếu có đốm Fordyce trên môi và không hài lòng về chúng, hãy nói với bác sĩ của bạn. Họ có thể giới thiệu bạn đến bác sĩ chuyên khoa để điều trị nhằm loại bỏ hoặc làm giảm sự xuất hiện của các nốt mụn.
Chẩn đoán
Bác sĩ có thể chẩn đoán các đốm Fordyce chỉ bằng nhìn bên ngoài chúng.
Họ có thể sinh thiết trong một số trường hợp. Trong thủ thuật này, họ lấy một mẫu mô nhỏ từ vùng cần kiểm tra để quan sát dưới kính hiển vi.
Điều trị
Các đốm Fordyce thường không cần điều trị. Nhưng nếu muốn loại bỏ các nốt mụn vì lý do thẩm mỹ, có thể xem xét các biện pháp sau đây.
Phẫu thuật micro-punch
Bác sĩ có thể sử dụng phương pháp phẫu thuật micro-punch để loại bỏ nhanh chóng và hiệu quả nhiều nốt mụn trên mặt hoặc vùng sinh dục. Trước khi thực hiện, bác sĩ bôi thuốc tê tại chỗ để giảm đau. Sau đó, họ sử dụng một thiết bị nhỏ giống như cây bút để đục lỗ trên da và loại bỏ các mô không mong muốn.
Thủ thuật này không để lại sẹo. Một nghiên cứu năm 2013 được công bố trên tạp chí chuyên ngành thẩm mỹ và tạo hình cho thấy những người tham gia không có dấu hiệu tái phát đốm Fordyce một năm sau thủ thuật.
Điều trị bằng laser
Bác sĩ có thể sử dụng laser carbon dioxide để loại bỏ các đốm Fordyce. Tuy nhiên, điều trị bằng laser kiểu này có thể để lại sẹo.
Laser xung có thể ít để lại sẹo hơn nhưng đắt hơn. Cả hai loại laser đều dùng chùm ánh sáng hội tụ, ở các bước sóng khác nhau.
Điều trị tại chỗ
Điều trị tại chỗ để làm nhỏ hoặc loại bỏ các đốm Fordyce. Bác sĩ có thể khuyên bạn nên kết hợp các phương pháp điều trị tại chỗ với phương pháp điều trị bằng laser. Tuy nhiên, chúng có thể tạo ra các tác dụng phụ như viêm đỏ và nóng rát.
Các phương pháp điều trị khác
Các phương pháp điều trị khác bao gồm đốt điện/nhiệt.
Kết quả điều trị
Các đốm Fordyce thường mờ dần theo thời gian mà không cần điều trị. Điều quan trọng là biết chúng là bình thường, không phải là tình trạng bệnh.
Các đốm Fordyce xuất hiện tự nhiên và vô hại, đa số mọi người đều có một vài đốm Fordyce.
Nếu người có đốm Fordyce thấy khó chịu vì lý do thẩm mỹ, hãy thảo luận với bác sĩ về các phương pháp điều trị. Hiện không có bằng chứng khoa học nào cho thấy các mẹo vặt áp dụng tại nhà nào giúp loại bỏ những đốm này trên da.
Đừng bứt hoặc nặn các điểm Fordyce. Hành động này sẽ không làm chúng mất đi và có thể gây ra nhiễm trùng sau đó.
Bác sĩ nam khoa Nguyễn Hồ Vĩnh Phước
Cập nhật tháng 04/2022
Tài liệu tham khảo
Almeida FT, et al. (2014). Oral manifestations of hereditary nonpolyposis colorectal cancer syndrome: A family case series.
Baeder FM, et al. (2010). High-power diode laser use on Fordyce granule excision: A case report.
10.1111/j.1473-2165.2010.00531.x
Gaballah KY, et al. (2014). Can presence of oral Fordyce’s granules serve as a marker for hyperlipidemia?
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4241607/
Lee JH, et al. (2012). Clinicopathologic manifestations of patients with Fordyce’s spots.
10.5021/ad.2012.24.1.103
Leung AKC, et al. (2015). Fordyce spots.
oatext.com/pdf/CCRR-1-140.pdf
Pallua N, et al. (2013). Micro-punch technique for treatment of Fordyce spots: A surgical approach for an unpleasant condition of the male genital.
10.1016/j.bjps.2012.08.039
Salman MC, et al. (2008). Fordyce spot of vulva confused with condyloma accuminatum.
gorm.com.tr/index.php/GORM/article/view/454